Dali nestaje jevrejsko groblje u Nisu?

Jevrejsko groblje u Nisu nekad...

Najzad je i stampa reagovala   text J. Ciric    POSETA pismo gradonacelniku Nisa

Tragicne slike sa Jeverjskog groblja u Nisu ove godine:  

JEVREJSKO GROBLJE U NISU 2003GOD 
ROLNE TOALET PAPIRA NA GRANAMA. 
fekalije svuda po groblju

A OVO JE SARKOFAG IZ XVIII VEKA SA GOVNOM /KONJSKIM/.
PA STA JE, TO SU SAMO ZIVOTINJE.
JEV.GDROBLJE NIS 2003

Grob Rabina uzidan u cigansku kucu

 

ONDA SE PREKOPA GROB I JEVREJSKE KOSTI IZBACE NAPOLJE. 

APRIL 2003
JEVREJSKO GROBLJE NIS

 

NASTAVAK, Novembra 2003e :

Groblje se sa svih strana zatrpa djubretom i fekalijama

F1000020.jpg (65388 bytes) F1000021.jpg (63363 bytes) F1010005.jpg (76162 bytes) F1010007.jpg (52052 bytes)

 

Sa druge strane bager sve lepo poravnja i nema vise groblja jevrejskog u
Nisu.


F1010019.jpg (32180 bytes)  F1010021.jpg (38702 bytes)  F1010022.jpg (39377 bytes)

27. Novembar 2003
J. Ciric               

JEVREJSKO GROBLJE U NISU

Smatra se da je danasnje jevrejsko groblje trece po redu jevrejsko groblje u Nisu. Prvo jevrejsko groblje je bilo locirano u strogom centru Nisa, jer se u blizini nalazila jevrejska mahala. Drugo groblje se nalazilo u blizini crkve Svetog Pantalejmona.

Danas se ostaci jevrejskog groblja nalaze u delu grada koji se zove ''Stocni trg'', koje naseljavaju Romi. Jevrejsko groblje potice iz 17. veka, mada postoji mogucnost da je jos starije. Tu se nalazi i nadgrobna ploca cuvenog niskog rabina Rahamim Naftali Gedalje. Na groblju je sahranjen veliki broj Jevreja ali ne samo iz Nisa, vec i okoline. Postoji zapis da su tu sahranjivani Jevreji Prokuplja, jer ih je bilo malo pa nisu imali svoju sinagogu i groblje, ali su svoje mrtve prenosili u Nis i tu sahranjivali na jevrejskom groblju.

Nisko groblje nekad...

Spomenici koji se nalaze na danasnjem niskom jevrejskom groblju, su u obliku kamenih kovcega, postavljeni u kosim dugim nizovima, jedan kraj drugog na prostoru povrsine 32 ara. Napominjem da je SJOJ, pedesetih godina, poklonio gradu Nisu 50 ari nekoriscene zemlje na Jevrejskom groblju u Nisu. Na svim polozenim nadgrobnim spomenicima uklesani su u kamenu dugi tekstovi, na Hebrejskom jeziku, ili pak plasticnim slovima ispisani tekstovi ali kojih ima manje. Na manjem broju ploca stavljen je srpski prevod, i to su uglavnom ploce iz 20. veka /1913, 1915, 1935, 1936/, dok na ostalim svakako starijim iz 19 veka, nema ni godine ni prevoda na srpski jezik.

Malo je ornamentalne plastike na nadgrobnim plocama. Ima ornamenata u obliku polulopte manjeg obima, postavljenim po cetiri u uglove kamene ploce.

Postojala je i Geniza, jer niski rabin Avram Daniti pise 1939 godine, da su niski Jevreji toliko revnosni i brzi bili u ''sahranjivanju'' podataka, beleznica i knjiga, da nije ostao ni jedan vazan podatak za jevrejsku zajednicu u Nisu, sem nekih beleznica koji vode kroz prve dane ove opstine.

Na ovom groblju se sahranjivalo do pocetka II Sv.rata, a zatim je izvrsena 1948 godine eksproprijacija groblja, a 1965 god. Skupstina opstine Nis zabranjuje sahranjivanje na jevrejskom groblju. Tih godina mnoge porodice vrse eshumaciju svojih pokojnika, prenose ih, najcesce i pokopavaju na jevrejskom groblju u Beogradu.

Danas je Jevrejsko groblje u Nisu nemoguce sagledati i pregledati, eventualno fotografisati, potpuno je zapusteno i zaraslo u travu i siblje, prekriveno tonama djubreta, fekalija i otpadnih materija, nadgrobne ploce su zarasle u korov i travu, rastinje i siblje dostize visinu od 2m. Ovakvog izgleda groblje danas predstavlja ruglo grada, mnoge romske kuce postavljene su na temeljima od nadgrobnih ploca sa ovog groblja, mnoge su koriscenje kao deo kucnog inventara, prolaz izmedju kuca poplocan nadgrobnim plocama, nalazimo ih u stalama romskog naselja, kanali kopani u zemlji za odvod otpadne vode i fekalija ogradjeni su nadgrobnim plocama. I sve to naglasavam jos jednom prekriveno tonama djubreta, tako da se moze reci da je jevrejsko groblje danas postalo deponija smeca.

Osim dvadesetak ploca sa istocne strane groblja, ostali grobovi se ne mogu sagledati i svi su jako osteceni, tj. razbijeni, oboreni i unisteni. Na groblju se nalazi i jevrejska kapela, po zvanicnim papirima u vlasnistvu Jevrejske opstine Niš, ispred koje je grob rabina, u kapeli stanuje sedmoclana porodica Roma.

Treba napomenuti da su jedan deo jevrejskog groblja sa severozapadne strane uzurpirala nekadasnja preduzeca ''Metalac'' i ''Niplast''a danas ''Tehnomarket'', sa istocne strane Trgovinsko preduzece ''Otpad'' iz Zrenjanina. Ova preduzeca su takodje groblje zatrpale tonama svog otpadnog materijala, tako da je i tu grobove nemoguce sagledati i pregledati. Sa istocne strane je romsko naselje.

U oci II Sv.rata u Nisu je zivelo 360 Jevreja, za vreme rata u Nisu je ubijeno oko 1100 Jevreja, rat je odneo sve niske Jevreje, grobovi im se ne znaju, ubijene su citave familije, rodjake nemaju, niko ih se vise ne seca. Nis nema nikakvog spomen obelezja o njihovom stradanju, o tragicnoj sudbini koja je zadesila nase komsije kojih vise nema.

Aprila meseca Jevrejska opstina Nis se obratila Direkciji za izgradnju grada Nisa sa molbom o dislokaciji groblja, izmesatju groblja na drugu parcelu.

Vec 27.aprila 2003 god, Jevrejsko groblje je spaljeno, unisteno zatrpano fekalijama i otpadom, dva groba prekopana a kosti izbacene iz grobova i rasute na sve strane.

Slucaj prijavljen policiji, policija je napravila uvidjaj. Krivac najverovatnije nije otkriven.

Danas, decembra 2003. godine zavrsena je prica koja se zove Jevrejsko groblje, danas Jevrejsko groblje u Nisu ne postoji. Sravnjeno je sa zemljom, zatrpano sa tonama smeca i fekalnih masa, raznim sutom i otpadom, iz pravca preduzeca ''Tehnomarket'' podignut je zid, bespravno, duz oboda Jevrejskog groblja, dug 50-70m a visok 3-4m. Tone smeca je nabacana preko grobova. Sa druge Romske strane su podignute kuce sa ogradama, tako da je i iz tog pravca nemoguc pristup groblju.

Vandalizam, nemar, zapustenost su reci koje govore o ovom tekstu.

Zalosno zar ne !

Generalnim urbanistickim planom 1995-2010 god, bice bar se nadam, zasticen prostor jevrejskog groblja, uvazeno je da se taj prostor ocuva kao Memorijalni kompleks jevrejske zajednice koja je nekada bila znacajna u Nisu. Generalni urbanisticki plan uradjen je u Zavodu za urbanizam Nisa.

Ostaje nam da se nadamo i cekamo ostvarenje ovog ili nekog drugog plana.

05.12.2003.god.Nis                         J. Ciric

predsednik
Jevrejske opstine u Nisu
E-mail: u adresaru