OBELEZEN EVROPSKI DAN JEVREJSKE KULTURE

 

U Srbiji i Crnoj Gori, ove, 2003. godine, prvi put se obelezava Dan evropske jevrejske kulture. Ova kulturna manifestacija ustanovljena pre cetiri godine odlukom Evropskog saveta jevrejskih zajednica obelezava se u 23 evropske zemlje.

Tema koja je predlozena kao moto desavanja ove godine, u mnogim evropskim centrima, jeste Judaizam i umetnost. Uz podrsku Ministarstva kulture i medija i Ministarstva vera Srbije, i saveznog Ministarstva za ljudska i manjinska prava, u Beogradu, Zemunu, Pancevu, Novom Sadu i Subotici 7. septembar bio je posvecen bogatoj jevrejskoj tradiciji i kulturi koja je utkana i u temelje evropske civilizacije i kulture.

Zavrsnom svecanom akademijom u Starom dvoru, u kojoj je sada Skupstina grada Beograda, sinoc je objedinjeno vise programa obelezavanja Evropskog dana Jevrejske kulture zapoceti u subotu uvece i nedelju u organizaciji Saveza jevrejskih opstina Srbije i Crne Gore, Jevrejske opstine Beograda i Jevrejskog istorijskog muzeja, uz podrsku i pokroviteljstvo medjunarodnih jevrejskih organizacija.

U prostorijama Jevrejske opstine Beograd u subotu uvece otvorena je reprezentativna izlozba ‘Starojevrejski motivi – duborez’ autora Tugomira Bruknera – Bruna, dobitnika specijalne nagrade Evropske asocijacije za jevrejsku kulturu, koju je otvorila zamenik ambasadora Izraela, Gdjica Galit Peleg. U istom prostoru juce je odrzan umetnicki program sa izlozbom deset beogradskih umetnika Jevreja.

U beogradskom Multikulturnom centru sinoc je premijerno otvorena izlozba ‘Iz zarobljenickih logora’, zbirka crteza i akvarela 1941-1945. koje su, u zarobljenistvu u Nemackoj, radili Rajko Levi /koje je iz zaostavstine umetnika preminulog u Njujorku beogradskom Jevrejskom istorijskom muzeju poklonio negov sin/ i Mosa Mevorah. Uz njihove radove, izlozena su jos cetiri crteza profesora Svetozara Radojcica, koje poseduje Jevrejski istorijski muzej i koji su tematski bliski ovima, i cak, jedan rad kcerke Mose Mevoraha, Luci /Mevorah/ Petrovic, koji je ona naslikala za vreme svog izbeglistva po Albaniji. Ukupno, preko 50 radova. Cela ova zbirka crteza i akvarela, vlasnistvo je Jevrejskog istorijskog muzeja Saveza jevrejskih opstina SCG, Beograd. Jevrejski istorijski muzej je organizator izlozbe, autor izlozbe je Nada Suica, muzejski savetnik i penzionisani kustos Vojnog muzeja u Beogradu; Vojislava Radovanovic, visi kustos Jevrejskog istorijskog muzeja i saradnik na realizaciji izlozbe, a tehnicku postavku je uradio Branislav Momcilovic. Izlozba je realizovana od sredstava iz projekta Jevrejskog istorijskog muzeja u Beogradu, Istrazivanja i edukacija o Holokaustu koji sponzorise Conference on Jewish Material Claims Against Germany.

-

 DAN JEVREJSKE KULTURE

Sedmi septembar 2003 u Kulturnom centru JO Beograd poceo je u ranim jutarnjim casovima.

Jos uvek su nam se obrazi zarili od dogadjanja prethodne veceri, prilikom svecanog otvaranja izlozbe minijatura u oslikanom drvetu Tugomira Bruna Bruknera. Dok njegova izlozba traje, pred snagom njegovog umetnickog izraza, svakom umetniku zastaje dah, i obican covek ima potrebu da hoda na prstima i sapuce, a trebalo je otvoriti novu kolektivnu izlozbu i sacekati prve posetioce. Ovoga puta to nece biti "stari, vec vidjeni Bazar", ovoga puta ikorporirani u samo tkivo Judaizma u umetnosti Evrope, pod imenom OMANUT, po prvi put, otvorice Jevrejska zajednica Beograda izlozbu umetnika, slikara, predmeta primenjene umetnosti, izdavastva literarnih i muzickih postignuca, u istom momentu u kome ce biti otvorene izlozbe slicne sadrzine diljem cele Evrope. Ove godine Beograd, Srbija, nece biti samo crna tacka na mapi Evrope i jedino mesto na kome Jevreji, svi slozni i svi u isti cas, nece svojim sugradjanima svih ostalih konfesija i nacionalnosti, veroispovesti i nasledjenih kulturnih razlicitosti i bastina, otvoriti svoje vratnice i svoja srca. Naprotiv!

Ove prve godine u kojoj JZB uzima aktivnog ucesca, dajuci svoj doprinos prezentaciji Judaizma u umetnosti Evrope, program beogradske jevrejske zajednice, iz casa u cas, do kasnih vecernjih sati, prikazace nacim voljenim sugradjanima sta sve znamo i umemo.

"Tokom dugih i krupnih promena, postoji vreme kada se svet okrece prema unutra... tada se i bica, poput svetlecih zvezda, okrecu ka unutra. Ona su od kristalno cistog duha, zive u nenarusenoj radosti, pojedinacnoj lepoti, posebnosti i zajednistvu, u beskrajnom vremenu kulturne bastine."

Na internet stranici, izmedju 23 evropske zemlje, pomenutih 10.000 volontera, pod pokroviteljstvom ... ideja rodjena 1996 u Bas-Rhin (Alsace/France) zazivela je po prvi put 1999. god. da bi prezentacija naseg ucesca izgledala ovako:

Coordinator(s) / Coordinateur(s)

Davor Salom

Secretary
Federation of Jewish Communities in Serbia and Montenegro

Kralja Petra 71 a, Beograd
tel: ++ 381 11 2621837
email: savezjev@infosky.net

Program / Programme

BEOGRAD:

  • JEWISH COMMUNITY OF BEOGRAD
    Kralja Petra 71a
    Saturday 20h: Jewish Community Center
    Exhibition "Old Jewish motifs" woodcarvings
    Author: Tugomir Brukner
    Opened by: HE Yaffa Ben-Ari, ambassador of Israel In Serbia and Montenegro

Sunday 10h-17h: Jewish Community Center
Omanut, exhibition and performance by local artist: Painters, sculptors, craftsman, designers, publishers
Folk dancing group "Nahar Ha Esh"
Theater "King David"
Participants from the school of Modern Hebrew "Yehuda Alkalai"

10h-17h: Jewish historical museum
Permanent exhibition (history and tradition of Jews from ex Yugoslavia)

18h Multicultural center (Beograd, Zmaj Jovina 13)
Exhibition organized by JHM:
Memories of Shoa
Authors: Rajko Levi and Moshe Mevorah
Open by: Mr. Rasim Ljajic, Minister
Ministry of Ethnic minorities and Human rights, SCG

19h30 City Hall of Belgrade
Academy Performed by: Choir Baruh Brothers
Actors:Nada Blam, Jelisaveta Sablic, Predrag Ejdus, and Aljosa Vuckovic
Violin: Sandra Belic

Cocktail

NOVI SAD:

  • JEWISH COMMUNITY OF NOVI SAD
    Jevrejska ulica 11
    11 00 Novi Sad
    Walking tour of the city - monuments of the past , memories on Jewish community conducted by survivors of the Shoa

18 00 Opening ceremony , JC center

18 15 Synagogue : atrium
promotion of Cultural and Art Center "Judita Salgo"
Exhibition of local artist
Concert – young harpist

19:20 Synagogue
main hall: Choir "Ha shira", Folk Dance group "Mayan"

20:30 Novi Sad City Hall
Reception & Cocktail honored by the City Mayor

PANCEVO:

  • JEWISH COMMUNITY OF PANCEVO
    Kikindska 23
    11h City Museum
    Opening ceremony
    Speakers: David Montijas, JC President and Cedomir Prlincevic, Historic Archives

11:30
Dura Europos - sinagogal paintings
video film by Panic Barbara

12h
Kumran rolls from the Dead Sea, lecture by Panic Miroslava

17h City Cultural Center
Klezmer muzic by Valentina Tirmenstainn Band

18h
Kadosh, Israeli film

SUBOTICA:

  • JEWISH COMMUNITY OF SUBOTICA
    Dimitrija Tucovica 13
    11h Jewish Community
    Synagogue of Subotica, photo exhibition by Istvan Basch

19h City hall
Jews and Israel, lecture by Galit Peleg, consul Israeli Embassy, Belgrade.

20h
Concert of Jewish music, by Gustav Vedrebes and Robert Djivanovic

ZEMUN:

  • JEWISH COMMUNITY OF ZEMUN
    Dubrovacka 21
    11h City Theatre - Zemun
    Opening ceremony & literary program
    Kettubah musical performed by Theatre King David

14h Gallery
Slobodan Perera, artist>br>Visit to a gallery of local artist

17h City Hall
Welcome by the Mayor of Zemum
Programme and exhibition by a local artist

18h Synagogue of Zemun
Visit conducted by Nenad Fogel, JC President and Dr Vladan Janicijevic, Mayor

JC Zemun
Social Gathering: open door exhibition of local artists, members of the community, music, food, art.

Osnovna ideja, za ovogodisnji angazman SJOSICG potekla je od gospodje Simhe Kabiljo, predsednice Sekcije za kulturu SJOJ. Uz sva njena znanja i neiscrpnu pokretacku energiju, tehnicko sprovodjenje potpomognuto volonterskim radom svih zaposlenih u SJOJ i JO, do poslednjeg clana nase zajednice i svih nasih prijatelja sugradjana, bilo u ulozi prezentatora ili posetoca, krunisano je uspehom zabelezenim u svim medijima nase zajednicke domovine Srbije i Crne gore. Po prvi put bili smo u toku 24 sata zaista i potpuno deo Evrope, deo njene kulturne bastine u prezentaciji naseg vlastitog doprinosa Judaizmu u umetnosti.

U 9. h . u svecanoj sali JKCB 12 umetnika (biografije i prikazi dati u prilogu) hrabro je izlozilo svoje radove ocima najsire publike.

U 11.h. gospodin Gidi Pajper, sekretar Jevrejskog Holandskog Fonda, u pratnji zvanicnika JOB pozdravio je neskrivenim odusevljenjem izlozbu OMANUT:

"Ovo sto mi danas vidimo je pravi dokaz zive zajednice. Sa velikim zadovoljstvom iz dubine srca smo zadovoljni. Smalim, simboli/znaci jevrejstva, proizvodi su visokog nivoa i znak koliko je vazno biti u mogucnosti da se izrazite i predstavite. Harbe, harbe mazal! (Mnogo, mnogo srece)."

Vi ste, dragi citaoci, vec navikli na emotivne izlive, vase pomalo "pink", dole potpisane novinarke, pa mi i ovoga puta dozvolite: nisam stigla da obidjem bas sva dogadjanja tod sedmog septembra 2003. god. Verujem da niko nije mogao, toliko ih je mnogo bilo, ali na kraju dana, dok smo u foajeu Skupstine grada Beograda uzbudjeno ceretali, moja je dusa bila ispunjena ponosom. Bljeskale su mi u secanju slike razigranih omladinaca plesne grupe "Vatrena reka", decaka ogrnutih talitom sa kipa na glavi, devojaka u tradicionalnim nosnjama pustinjskih plemena Ivra, zvonila mi je u usima Klezmer muzika i Sefardska sa CD -a, a nadjacavali je zvuci violoncela Sandre Belic i emocija koje je gotovo na ivici nemoguceg umetnica izvukla iz svog instrumenta, glasovi horista "Braca Baruh" ali i poznatih glumaca, probrani tekstovi najvecih pisaca. Umela sam da procitam slova na info-pultu skole Hebrejskog jezika "Jehuda Alkalaj". Trudila sam se da zapamtim sto vise detalja sa crteza R. Levija i M. Mevoraha, prikazanih na izlozbi Jevrejskog istorijskog muzeja u Beogradu. Na nepcima sam osecala ukus poslastica tradicionalne jevrejske kuhinje Dragane Bokan, a oci su pamtile i slike vec odavno potvrdjenih slikara, ali i manje poznatih amatera. Oko vrata mi je visila tek kupljena ogrlica od keramike umetnika Vukanovic Milorada - Misela, sova mudrica, na cijim je rasirenim krilima hebrejsko slovo zivota. Haim.

Le haim! Ziveli!

Ruzica Galac Popovic