Hor "Braca Baruh" proslavio 125 godina postojanja

evo jedne od njihovih prvih slika: izmedju dva rata

Ivan Hofman je napisao monografiju o 125 godina postojanja :

Srpsko jevrejsko pevacko drustvo (hor "Braca Baruh") 125 godina trajanja

par slika sa promocije knjige odrzane u Velikoj sali JOB:

  autor sa prijateljem

Hor je otpevao tri pesme

  posle je bila zakuska...

Osnivanje Srpsko-jevrejskog pevačkog društva 1879. godine bilo je posledica povoljnije klime u kojoj su počeli da žive Jevreji u Srbiji u drugoj polovini XIX veka. Srpska sredina ih je prihvatila kao ravnopravne sugrađane i oni su počeli da izlaze iz svog geta i uključuju se u kulturni, privredni, a kasnije i u politički život zemlje. Zato je hor od samog početka bio otvoren prema Srbima, koji su se uključivali u njegov rad kao dirigenti i pevači, tako da je na svom repertoaru pored jevrejskih imao i srpske kompozicije. Ansambl je tokom prvih dvadeset godina postojanja bio isključivo muški, što je razumljivo ako se uzme u obzir konzervativizam tadašnjeg društva. Vremenom se pokazalo da je takav sastav hora postao kočnica daljem razvoju i, na samom kraju XIX veka, u njegove redove primljene su žene. Pred mešovitim horom otvorile su se sjajne perspektive, jer je mogao da proširi svoj repertoar. Najzad, ulaskom žena u sastav hora on je dobio naglašenu prosvetiteljsku i emancipatorsku ulogu u još uvek zaostaloj jevrejskoj sredini.

Prvih godina XX veka Srpsko-jevrejsko pevačko društvo je imalo više značajnih nastupa. Oko 1910. učestvovalo je u premijernom izvođenju Smetanine opere „Prodana nevesta”, a 1912. je izvelo Mendelsonov oratorijum „Elijas”. To su bili izuzetni poduhvati u vreme kada je u Srbiji živeo mali broj školovanih muzičara. Tih godina je hor prvi put gostovao u inostranstvu: u Bugarskoj 1905. i Austrougarskoj (Bosni i Hercegovini) 1912. Nakon prekida izazvanog Prvim svetskim ratom hor je nastavio sa radom. U Beogradu, u kome se nakon jugoslovenskog ujedinjenja značajno razvio kulturni i umetnički život, Srpsko-jevrejsko pevačko društvo igralo je zapaženu ulogu. Iz tog vremena ostala su zapamćena izvođenja kapitalnih vokalno-instrumentalnih dela, kao što su Hendlovi oratorijumi „Juda Makabejac” i „Saul”.

Godine 1934. u Beogradu je pronašao utočište od nacističkih progona nemački dirigent jevrejskog porekla Mario Menaše Bronca. On je osnovao Jevrejski akademski hor, koji je delovao pri beogradskoj aškenaskoj opštini. Ovaj ansambl, sastavljen iz mladih, ali kvalitetnih pevača, bio je angažovan prevashodno prilikom službe u sinagogi, ali se ubrzo predstavio i koncertnoj publici. Izvodio je vrlo kvalitetan program, koji su činile kompozicije jevrejskih, jugoslovenskih (srpskih) autora, te dela svetske muzičke literature. Jevrejski akademski hor bio je aktivan do 1939, kada je Menaše Bronca bio primoran da napusti Jugoslaviju zbog antisemitskih mera tadašnje vlade. Članovi Jevrejskog akademskog hora su započeli pregovore o fuzionisanju sa Srpsko-jevrejskim pevačkim društvom, koje se tada nalazilo u ozbiljnoj krizi i pevači su mu se osipali. Ujedinjenje je izvršeno 1939. godine. Članovi bivšeg akademskog hora su se nametnuli kao novi predvodnici starog hora, dajući mu izvanredan podsticaj. Pred podmlađenim horom stajale su sjajne perspektive, ali su Drugi svetski rat i jevrejska tragedija sve prekinuli. Hor se raspao u proleće 1941, a njegovo članstvo je delilo sudbinu čitave jevrejske zajednice.

Prvih godina po završetku Drugog svetskog rada preživeli pripadnici jevrejske zajednice bili su zaokupljeni egzistencijalnim problemima, tako da se nije ozbiljno razmišljalo o obnovi rada hora. Međutim, početkom 1952. godine Savez jevrejskih opština Jugoslavije dobio je poziv od „Hazamira”, svetske organizacije jevrejskih horova, da pošalje jedan ansambl u Izrael, na „Zimriju”, festival svih jevrejskih horova sveta. To je podstaklo preživele članove nekadašnjeg Srpsko-jevrejskog pevačkog društva da uz pomoć Saveza jevrejskih opština Jugoslavije obnove hor. Ansambl je ostvario veliki uspeh i od tada je, predvođen mnogim uglednim dirigentima, izvodio brojne celovečernje koncerte, učestvovao na mnogim manifestacijama, revijama i takmičenjima u zemlji i inostranstvu. Stekao je veliki ugled koji je zadržao i danas, kada proslavljamo njegov jubilej.

Obnovljeni hor nije zadržao staro ime. Prvih godina zvao se Hor pri Jevrejskoj opštini Beograd, da bi 1962. godine dobio naziv Hor „Braća Baruh”. Isidor, Bora i Josip – Joži Baruh, po kojima se nazivaju i jedna beogradska ulica i osnovna škola, bili su komunisti, revolucionari i borci protiv fašizma. Bora Baruh bio je i jedan od istaknutijih beogradskih slikara u predvečerje Drugog svetskog rata. Na revolucionarni put su pošli ogorčeni zbog nepravdi i hipokrizije građanskog društva. Naivno su verovali da će novo, komunističko društvo doneti istinsku pravdu, jednakost i bratstvo među ljudima. U borbu protiv fašizma ušli su odmah i bezrezervno, ne štedeći svoje živote, jer su prepoznali u hitlerovskoj ideologiji zlo koje je pretilo da uništi ne samo njihov, jevrejski narod, već i sve prave vrednosti čovečanstva. Zbog toga im danas ne treba zameriti na po mnogo čemu kompromitovanom ideološkom opredeljenju, već treba negovati uspomenu na njih kao na borce za jedan bolji svet. Samim tim, oni zaslužuju da hor, koji je predmet ove monografije, nosi njihovo ime.

Srpsko-jevrejsko pevačko društvo (Hor „Braća Baruh”) nastalo je u jevrejskoj sredini i njegovi prvi članovi bili su beogradski Sefardi, iako je od samog početka bio otvoren prema Srbima i primao ih u svoje redove. Današnji hor više nema prevashodno jevrejski sastav, što je direktna posledica holokausta, u kome je stradao najveći deo jevrejske populacije. Ali, okolnost da je veliki deo pevača srpskog ili nekog drugog nejevrejskog porekla daje novi i nesumnjivi kvalitet horu, jer svi njegovi nejevrejski članovi sa radošću pevaju jevrejsku pesmu i potpomažu negovanje jevrejske kulture, bez obzira na svoju nacionalnu i versku pripadnost. Isto tako i Jevreji, članovi ansambla, sa radošću pevaju srpsku pesmu, kao i dela koja pripadaju svetskoj kulturnoj baštini.

Horom su dirigovali mnogi dirigenti. Neki su ostvarili visoke umetničke domete, neki nisu ostavili vidnijeg traga. Među njima naročito mesto pripada velikanima srpske muzike, kao što su Stevan Stojanović Mokranjac, Josif Marinković i Stevan Hristić, ali ne treba zaboraviti ni istaknute dirigente u razdoblju posle Drugog svetskog rata: Borislava Pašćana, Bogdana Babića, Slobodana Krstića, Kamenka Berića, a u novije vreme Aleksandra Vujića i Dejana Savića.

Rad hora je nezamisliv bez pomoći nekih ustanova i pojedinaca, pre svega materijalne. Jevrejska opština Beograd i Savez jevrejskih opština Jugoslavije (danas Srbije i Crne Gore) glavni su finansijeri svih redovnih i vanrednih horskih aktivnosti. Među značajne sponzore spadaju još Američki JOINT, te Holandski jevrejski humanitarni fond. Hor su oduvek pomagali i brojni donatori pojedinci iz jevrejske zajednice. Najzad, rad hora se ne može zamisliti bez redovne pomoći države, tj. Sekretarijata za kulturu grada Beograda i Ministarstva kulture Republike Srbije, kao i jednokratne pomoći nekih privatnih preduzeća i nevladinih organizacija.

Pored materijalne pomoći, za uspešan rad ma kojeg kulturno-umetničkog društva potrebna je i stručna pomoć pojedinih lica i ustanova. Kada je u pitanju Srpsko-jevrejsko pevačko društvo (Hor „Braća Baruh”), mora se istaći saradnja sa brojnim vokalnim solistima, instrumentalistima i orkestrima, sa kojima je ansambl održao brojne koncerte i snimio brojne kompozicije. Spisak saradnika je veliki. Među prijateljima hora posebno mesto pripada amerikancu Džošui Džekobsonu (Joshua Jacobson), umetničkom rukovodiocu hora „Zamir” iz Bostona (The Zamir Chorale of Boston).

Hor „Braća Baruh” već decenijama neguje vrlo specifičan repertoar koji čine jevrejska i srpska duhovna i svetovna muzika, te dela svetskih autora, od gregorijanskog korala do savremenih kompozitora. Izvođenje jevrejske muzike prirodno proističe iz osnovne uloge hora, kao sekcije Jevrejske opštine Beograd, dok negovanje muzičke baštine srpskog i drugih naroda, kao i pravoslavne, katoličke i protestantske muzike proizilazi iz shvatanja ove umetnosti kao nečeg svojstvenog i razumljivog svim narodima sveta, kao vida komunikacije koji prevazilazi granice država, ruši ideološke i političke barijere. Takva repertoarska politika je trajno opredeljenje hora i daje mu istinski kvalitet.

Tokom svoje duge istorije Srpsko-jevrejsko pevačko društvo (Hor „Braća Baruh”) je ostvarilo veliki broj nastupa. Redovno je učestvovalo na svim manifestacijama u zemlji, kao i u okviru jevrejske zajednice. Hor je bio učesnik preko 50 međunarodnih turneja, u 18 država. U Izraelu, na „Zimriji”, učestvovao je sedam puta, a verovatno najveći uspeh hora bila je šestonedeljna turneja po Sjedinjenim Američkim Državama 1978. godine.

Tokom poslednjih 25 godina hor je ostvario brojne nastupe i turneje; snimio je dve LP ploče, jedan CD i više radio i TV emisija. Veći deo tog razdoblja hor je bio opterećen nepovoljnim društvenim, ekonomskim i političkim okolnostima u okruženju. Raspad Jugoslavije, ratovi, međunarodna izolacija Srbije i njen ekonomski kolaps, koji su obeležili poslednju deceniju XX veka, svakako su otežali ili onemogućili ostvarenje brojnih projekata, ali je hor opstao i ove, 2004. godine, proslavlja 125. godišnjicu od osnivanja.

Na kraju dolazimo do uloge Hora „Braća Baruh” u savremenom društvu. To je oduvek bio hor mladih ljudi, dakle onih koji čine budućnost jednog društva, koji su po pravilu nosioci progresa. Njihovo nacionalno i versko opredeljenje je raznoliko, jer je hor, uprkos tome što je oduvek bio deo jevrejske zajednice, od početka okupljao i zbližavao Jevreje, Srbe, ostale južnoslovenske narode i pripadnike drugih nacionalnih grupa; okupljao je pripadnike različitih verskih zajednica i ateiste. Način na koji funkcioniše ovaj hor, čiji je repertoar ekumenski, kome je važno samo da li je muzika dobra, a ne čija je – treba da posluži kao uzor sličnim ustanovama. Jer, da bi jedno društvo bilo moderno i demokratsko, nije dovoljno da ima samo demokratske institucije, već i da bude otvoreno prema drugima, prihvati pravo na različitost, da poštuje baštinu drugih, kako bi i ti drugi poštovali njegovu. Polazeći od sopstvenih tradicija, kao i od tragičnog istorijskog iskustva jevrejske zajednice, Hor „Braća Baruh” treba da igra prosvetiteljsku ulogu, ulogu branitelja ideje etničke, verske i svake druge tolerancije. Na taj način on može da doprinese usmeravanju srpskog društva ka pravim vrednostima, tokom njegovog trnovitog puta kroz tranziciju, i da i u budućnosti ostane paradigma moderne, otvorene i demokratske zajednice.