PODACI O JEVREJSKOM DOMU CRKVENO-ŠKOLSKE JEVREJSKE OPŠTINE U ULICI KRALJA PETRA

Ø  Još krajem 19. veka rukovodstvo beogradske sefardske zajednice odlučilo je da podigne novu veliku sinagogu na Zereku (potez od ulice Cara Duša ka Knez Mihajlovoj)

Ø  Želja Jevreja da izađu iz jalijske mahale na Dorćolu je bila toliko velika da su mnogi darovali veće sume novca za njeno podizanje

Ø  Tako je imućni Jevrejin Matatja – Mata Nahman Levi (umro 1899.) ostavio testamentom svoju pokretnu i nepokretnu imovinu Crkveno-školskoj jevrejskoj opštini sefardskog obreda

Ø   Po njegovoj želji, a nakon smrti žene Rakile, od nasledstva je trebalo da se kupi ili sazida zgrada za potrebe sefardske opštine, a potom da se novac dobijen od izdavanja te nekretnine upotrebi za održavanje nove sinagoge (u to vreme je već postojao plan da se izgradi nova sinagoga na Zereku, to je bila sinagoga Bet Jisrael)

Ø  Od ostavštine bračnog para Levi, Crkveno-školska jevrejska opština sefardskog obreda kupila je dva placa - jedan u Dubrovačkoj ulici 71 (ul. Kralja Petra) i drugi, koji se graničio sa njim, u ulici Cara Uroša 20, kako bi se dobio izlaz na dve ulice

Ø  1908. na placu u ulici Cara Uroša br. 20 podignuta je sinagoga Bet Jisrael, dok je na drugom placu, u ulici Kralja Petra 71, 5. juna 1927. u prisustvu zvaničnih izaslanika Ministarstva vera, Opštine grada i mnogih kulturnih jevrejskih ustanova osvećen kamen temeljac Doma crkveno-školske jevrejske opštine

Ø  U temelje je uzidana povelja sa potpisima istaknutih članova sefardske opštine

Ø  Vrhovni rabin dr Isak Alkalaj je na ovoj svečanosti istakao da će Dom crkveno-školske jevrejske opštine služiti pre svega za kulturni, prosvetni i humanitarni rad

Ø  Zgrada Doma crkveno-školske jevrejske opštine izgrađena je prema projektu arhitekte Samuela Sumbula

Ø  Gradnja Doma crkveno-školske jevrejske opštine zvanično je počela 18. maja 1928., a u potpunosti završena 27. septembra iste godine (uređenje spoljne fasade trajalo je do novembra)

Ø  Dom crkveno-školske jevrejske opštine osvećen je 21. aprila 1929.

Ø  U to vreme predsednik sefardske opštine je bio dr Solomon J. Alkalaj, a potpredsednik Šemaja Demajo

Ø  Kredit za gradnju uzet je kod Državne hipotekarne banke, dok je Ministarstvo šumarstva i rudarstva pomoglo izgradnju donacijom drveta

Ø  Dom se sastojao se iz dve zgrade, glavne, koja je izlazila na ulicu, i sporedne, koja je izlazila na dvorište ka sinagogi Bet Jisrael

Ø  Zgrade su bile povezane velikom svečanom salom

Ø  U suterenu glavne zgrade nalazio se jedan stan za nadzornika i jedan za iznajmljivanje

Ø  Prizemlje zgrade koja je izlazila na dvorište bilo je rezervisano za reprezentativne svrhe – tu je bila kancelarija Saveza, rabinat, velika sala za sednice, čitaonica, Loža Bnei Brit

Ø  Na spratovima su se nalazili stanovi za iznajmljivanje (stanovi na prvom spratu su se smatrali luksuznijim jer su imali balkone)

Ø  Na prvom spratu su bile 4 učionice za veronauku

Ø  Na drugom spratu su bili sala za Upravni odbor, blagajna i kancelarije za predsednika i sekretara seradske opštine  

Ø  Treći sprat bio je rezervisan za kulturno-obrazovna i humanitarna društva (Srpsko - jevrejsko pevačko društvo, Jevrejsko žensko društvo itd.)

Ø  U potkrovlju su bile pomoćne prostorije za pranje rublja i peglanje

Ø  U zgradi su bila dva javna lifta i jedan teretni

Ø  1936. na Domu su izvrešene određene prepravke koje su bile poverene ing. Zaks Samuilu

Ø  Ulazni portal zgrade oblikovan je lučnim dvokrilnim vratima

Ø  Jedan od tih ulaza vodio je do stambenog dela, dok je drugi služio za ulazak u prostorije Doma crkveno-školske jevrejske zajednice

Ø  Zgrada je na vrhu završena dvema kupolama sa predstavom Magen Davida, a između je zabat sa natpisopm Дом црквено-школске јеврејске општине

Ø  Dom crkveno-školske jevrejske zajednice bilo je mesto i za sekularne aktivnosti, ovde su držali predavanja matematičar Mihailo Petrović Alas, geofizičar i astronom Milutin Milanković, biolog i lekar Ivan Đaja i drugi

Ø  U zgradi su se održavala i bdenja, tako je nakon smrti dr Davida Alkalaja, dugogodišnjeg predsednika sefardske zajednice, sanduk sa njegovim telom bio izložen u Domu crkveno-školske jevrejske opštine sve do sahrane; isto je bilo i nakon smrti Benciona Bulija

Ø  Po završetku Drugog svetskog rata, decembra 1944., Moric Abinun je postavljen za nadzornika zgrade

Ø  U zgradi na broju 71. bilo je smešteno Treće odeljenje Narodnog fronta,  a Savez jevrejskih opština Jugoslavije je useljen 1946.

Ø  U delu zgrade br. 71a bilo je smešteno Prvo odeljenje Narodnog fronta, nešto kasnije je tu bila Ženska antifašistička škola "Janko Veselinović"

Ø  Početkom 1958. Savez jevrejskih opština Jugoslavije premešten je u zgradu 71a (ulica tada nosi ime 7. jula)

Ø  1959. otvoren je Jevrejski istorijski muzej u zgradi 71a  (prva stalna postavka), druga stalna postavka je otvorena 1969. u sadašnjem prostoru

Ø  Marta 1961. izvršena je nacionalizacija zgrade br. 71

Barbara Panić, kustos Jevrejskog istorijskog muzeja u Beogradu