Zanimljive žene

Elvira Kohn (Rijeka, 1914 - Zagreb, 2003)  fotograf i fotoreporter

Fotografija noću i u interijerima bez fleša! To Vam omogućuje kamera ERMANOX malena, jednostavna za rukovanje i neupadljiva. Ekspozicija kratka ili trenutačna.

Ovakvom novinskom reklamom od 1925. godine reklamira se novi tip fotografskog aparata čiji je objektiv sa blendom F:2 omogućavao izvanrednu luminoznost, tj. sposobnost propuštanja svetla. Zahvaljujući toj karakteristici bilo je moguće fotografisanje bez fleša što je značilo neprimetno snimljene, "spontane" fotografije.

Godine 1930. na tržištu se pojavljuje nova kamera – Leica – koja ima mogućnost ulaganja "rolne" filma na koji može da se snimi trideset i šest negativa. Tim inovacijama stvoreno je tehničko uporište za formiranje profesije modernih fotoreportera/fotožurnalista. Godine 1936. kada je pokrenut magazin LIFE i kad Robert Kapa snima svoje znamenite fotografije iz španskog civilnog rata, velika većina profesionalnih fotoreportera koristi Leica aparate.

 
Sa porodicom pre rata u Vinkovcima

Upravo je takav aparat Miho Ercegović 1942. poklonio svojoj fotoreporterki Elviri Kohn prilikom njene deportacije s drugim dubrovačkim Jevrejima u logor u Kuparima. Kad ga je tom prilikom, tada dvadeset-osmo-godišnja, Elvira upitala kako će mu vratiti Leicu, on je odgovorio: "Što bude s tobom, neka bude i s aparatom." Gospar Ercegović je bio izdavač i knjižar, te vlasnik Foto Jadrana koji je zapošljavao fotoreportere, medju kojima je od 1932. radila i Elvira Kohn.

Rodjena 1914. u Rijeci, nakon očeve smrti sledeće godine seli sa majkom njenim roditeljima u Vinkovce. Tamo završava školu i izučava fotografski zanat. U to vreme vec postoji bogata fotografska tradicija koja počinje još u drugoj polovini 19. veka kada se otvaraju prvi fotoataljei, a od samih početaka u njima rade i fotografkinje, mnoge od njih jevrejskog porekla. U Zagrebu vec 1857. sestre blizanke Barbara i Terezija Lenč (Lentsch) nude usluge dagerotipije, fotografije, ali i tek  izumljenih metoda zapisa na staklu (ambrotipije) i platnu (panotipije). Na prelasku stoleća Amalia Mosinger Vajs (Weiss) je zajedno sa mužem, fotografom Rudolfom Mosingerom, vodila atelje u Ilici 8.  Sofija Hering je od 1882. vodila foto-atelje u Gajevoj ulici. U razdoblju izmedju dva svestka rata kao najznačajniji hroničar društvenog života (njezine fotografije su objavljivane u magazinu Svijet) ističe se Antonija Kulčar, odnosno njezin studio Foto Tonka.  Osim beleženja mondenskih dogodjaja, ona je bila i jedna od prvih zagrebačkih fotografkinja koja se okušala u snimanju ženskog akta.

Za razliku od FotoTonke, koja će ostati zapamćena prvenstveno po studijskim snimkama i portretima, Elvira Kohn sklonija je dokumentarizmu i do deportacije,  deset godina je radila i usavršavala se kao fotoreporterka.

Svoju Leicu je uspela prokrijumčariti i u logor na Rabu, kamo je iz Kupara prebačena 1943. i njome snimila danas istorijske fotografije logora. Nakon pada Italije i oslobodjenja logora, Elvira prelazi na oslobodjenu teritoriju gde radi u propagandnom odelenju ZAVNOH-a i kao prvi ratni fotoreporter Vijesnika. Poznate su njene fotografije dece i izbeglica u Topuskom, ranjenika na Petrovoj Gori, trećeg zasedanja ZaVNOH-a, mitinga na Trgu Bana Jelačića, nakon oslobodjenja Zagreba, i mnoge druge snimljene u toku rata. Na svojim fotografijama posvećuje izrazitu pažnju brojnim detaljima, ne narušavajući pritom integritet celine, čime stvara bogatu asocijativnost i raznolike mogućnosti "čitanja".

 
Oslobodjenje Raba 1943 - slika Elvire Kohn

u Dubrovniku 30tih

sa partizanima na oslobodjenoj teritoriji

krompiri Mracaj 1944

Od 1945. Elvira prekida fotoreportersku profesiju, živi relativno povučeno i do odlaska u penziju vodi foto-odeljenje u Domu JNA, u Zagrebu. Fotografije su joj objavljivane u mnogim časopisima, knjigama i katalozima, a retrospektivnu izložbu je doživela tek povodom 85. rojendana (1997).  Umrla je u Zagrebu u 90. godini života, 2003.  Elvira Kohn bila je jedna od prvih i do danas ostala jedna od naših najboljih fotoreporterki.

(prema: Barbara Blasin & Igor Marković, Ženski vodič kroz Zagreb, Zagreb: Meandar, 2006, str. 205-211.; vidi takodjer: Lucija Benyovsky, "Fašistički logor Kampor na Rabu prema sačuvanim bilješkama Elvire Kohn," Antisemitizam, Holokaust, Antifašizam, Židovska općina Zagreb, 1996, str. 214-223; Fotografije- Elvira Kohn, Retrospektiva, katalog izložbe 8-15. 6. 1997., Galerija Židovske općine Zagreb)

INTERVJU SA ELVIROM KOHN

Elvira Kohn is a tiny and very lively 89-year-old woman who vividly remembers details from her young days. She recalls and tells stories passionately and with humor. Elvira is very modest and self-effacing in her accomplishments. Once a professional photographer and an active photo-reporter, Elvira is retired today and lives alone in her quiet apartment in central Zagreb. There are many Jewish accessories present in her apartment, of which Elvira is particularly fond and proud. Even though her apartment is small and modest, it gives off warm feelings.

Intervju sa Elvirom Kohn je vodjen maja 2003., kratko vreme pre nego što je preminula.  U njemu se seća brojnih detalja svoga života, od najranijeg detinjstva do poznih dana. Opisujući dug period života, često sa jevrejske tačke gledišta, Elvira nam je na taj način, osim svojih fotografija, ostavila u nasledje i jedan važan dokumenat, deo istorije naše zajednice. Intervju je vodila Lea Šiljak i može u celosti da se pročita na:

http://www.centropa.org/index.php?nID=30&bioID=177